İHRAÇ EDİLEN MALLARIN GERİ GELMESİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
İHRAÇ EDİLEN MALLARIN GERİ GELMESİ HALİNDE KDV UYGULAMALARI -
GİRİŞ
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11 inci maddesi ile ihracat teslimleri KDV’den istisna edilmiştir. Aynı kanunun 12 inci maddesinde bir mal tesliminin ihracat teslimi sayılabilmesi için; teslimin yurt dışındaki müşteriye yapılması ve teslim konusu malın T.C. gümrük bölgesini geçerek bir dış ülkeye vasıl olması şartları aranmaktadır.Yani katma değer vergisi açısından bir teslimin ihracat istisnası kapsamında değerlendirilebilmesi için bu iki şartın birlikte mevcudiyeti gerekmektedir.
Diğer taraftan aynı kanunun 11/1-c maddesine göre, imalatçılar tarafından ihraç edilmek şartıyla kendilerine yapılan teslimlere ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmemekte, ancak imalatçılar tarafından tahsil edilmediği halde ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunmaktadır. İhracat istisnası kapsamında değerlendirilen ve tecil-terkin sistemi olarak ta adlandırılan ihraç kaydıyla satışlara uygulamada dolaylı veya aracılı ihracatta denilmektedir. KDV ödenerek satın alınan malın ihraç edilmesi de doğrudan ihracat olarak adlandırılmaktadır.
Ticaret insan hayatının ve bir arada yaşamanın vazgeçilmez bir unsurudur. Ticaret konusu yapılan malların alıcıları tarafından çeşitli nedenlerle satanlarına iade edilmesine uygulamada sürekli rastlanmaktadır. Satılan malların iadesi yurtiçi alım-satım yapan firmalar arasında olduğu gibi yurtdışı alım-satım yapan firmalar arasında da olabilmekte, ihraç edilmiş mallar çeşitli nedenlerle yurt dışından iade edilebilmektedir.
KDV Kanunu’nun 16/1-b maddesine göre; ihracat istisnasından faydalanılarak yurt dışına satılan ancak Gümrük Kanunu’nun 168,169 ve 170 inci maddelerinde belirtilen şekilde çeşitli nedenlerle geri gelen eşyanın ithalat istisnasından faydalanabilmesi için, bu eşyaya ilişkin ihracat istisnasından yararlanılan tutarın ilgili gümrük idaresine ödenmesi veya aynı tutar kadar teminat gösterilmesi gerekmektedir.
“İhracatı gerçekleştirildikten sonra geri gelen mallara ilişkin KDV uygulamaları” uluslar arası ticaretin yaygınlaşmasıyla birlikte sıkça ortaya çıkan, tartışılan ve araştırılan önemli vergisel konulardandır. Bu husus yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
2-KDV ÖDENEREK SATIN ALINAN VEYA İŞLETMEDE İMAL EDİLEREK İHRAÇ EDİLEN MALLARIN GERİ GELMESİ
KDV ödenerek satın alınan veya işletme bünyesinde üretilen malların ihraç edilmesinden sonra herhangi bir nedenle geri gelmesi halinde, gerçekleştirilen ihracata ilişkin yüklenilen katma değer vergisinin tabi tutulduğu işleme göre uygulama yapılması gerekmektedir. Fiili ihracatı gerçekleştirilen mallarla ilgili olarak yüklenilen KDV’nin nakden veya mahsuben iade alınması, iade veya mahsup işleminin henüz gerçekleşmemiş olması veya yüklenilen verginin indirilecek KDV olarak giderilmesinin tercih edilmesi hallerinde yapılması gerekenler ayrı bölümler halinde aşağıda incelenmektedir.
2.1- KDV’nin Nakden veya Mahsuben İadesinin Henüz Yapılmamış Olması
Geri gelen ihracat mallarına ait olup ödenerek indirim konusu yapılmış ve 3065 sayılı KDVK’nun 32 inci maddesi gereği nakden veya mahsuben iadesi talep edilen KDV’nin iadesi henüz yapılmamışsa, ihracatçının ihracat istisnasından yararlanmadığı kabul edilecek ve geri gelen mallar için gümrükte KDV ödemesi söz konusu olmayacaktır.
KDV ödeyerek satın aldığı veya kendi işletmesi bünyesinde ürettiği malları ihraç eden ihracatçının, fiili ihracatın gerçekleştiği dönem beyannamesinde “İade Edilmesi Gereken Katma Değer Vergisi” olarak beyan ettiği vergi tutarından geri gelen mallara ait olan kısım, malların gümrükten çekilip (ithalat işleminin yapılıp) işletmeye girdiği döneme ilişkin KDV beyannamesinin “24.Satışlardan İade Edilen, İşlemi gerçekleşmeyen veya İşleminden Vazgeçilen Mal ve Hizmetler Nedeniyle İndirilmesi Gereken KDV” satırına yazılarak indirim konusu yapılması gerekmektedir.
Örnek 1- A Ltd.Şti. tedarikçi kurumlardan 80 Milyar + % 18 KDV ödeyerek satın aldığı tekstil ürünlerini 2002 Mayıs döneminde ihraç etmiştir. İhraç edilen mallara ilişkin yüklenilen 14.400.000.000,-TL. aynı dönemde ihracatçı kurum tarafından iadesi gereken KDV olarak beyan edilmiştir. İthalatçı firma çeşitli sebeplerle 2002 Ağustos döneminde malın
tamamını iade etmiştir. İhracatçı A Ltd.Şti. bağlı olduğu vergi dairesine müracaat ederek geri gelen mallar için 2002 Mayıs dönemi beyannamesinde nakden iadesini talep ettiği 14.400.000.000,-TL. İadesi gereken KDV’nin iadesinin henüz gerçekleşmediğini belirterek konuyla ilgili aldığı yazıyı gümrük idaresine ibraz ederek ithalat istisnasından yararlanıp 2002 Ağustos döneminde geri gelen malları gümrükten çekmiştir.
Konuyla ilgili yapılması gereken yevmiye kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
2002 Mayıs KDV Döneminde Yapılan Tahakkuk Kaydı
Hesap No
Hesap Adı
Borç
Alacak
136
Diğer Çeşitli Alacaklar
-............Vergi Dairesinden 2002/05 Dn.KDV alacağı
14.400.000.000,-
191
İndirilecek Katma Değer Vergisi
-İhracat nedeniyle yüklenilen KDV
14.400.000.000,-
2002 Ağustos KDV Döneminde Yapılacak Düzeltme Kaydı
Hesap No
Hesap Adı
Borç
Alacak
191
İndirilecek Katma Değer Vergisi
-İhraç Edilen Malların Geri gelmesi nedeniyle yüklenilen KDV
14.400.000.000,-
136
Diğer Çeşitli Alacaklar
-............Vergi Dairesinden 2002/05 Dn.KDV alacağı
14.400.000.000,-
2.2- KDV İadesinin Nakden Veya Mahsuben Yapılmış Olması
İhraç edilen malların geri geldiği tarihte, geri gelen ihracat mallarına ait yüklenilerek iadesi talep edilen KDV’nin nakden veya mahsuben iadesi yapılmış ise, ithalat istisnasından faydalanılabilmesi için, bu mallara isabet eden katma değer vergisinin ithalatın gerçekleştirileceği gümrük idaresine ödenmesi veya bu tutar kadar teminat gösterilmesi gerekmektedir.
Teminat göstererek ithalat istisnasından faydalanma, iade edilen ihracat malının genellikle malın tekrar ihraç edilmesi düşünüldüğünde yapılmaktadır.İhracatçı firma, yurtdışı alıcı firma ile anlaşarak, malların iadesine neden olan eksikliği telafi ederek malı tekrar ihraç etmek amacında ise, iade olarak aldığı KDV tutarını ilgili gümrük veznesine nakden ödemek yerine aynı tutarda teminat vererek malı KDV ödemeden gümrükten çekebilir. Mal yurt dışı edildiğinde teminat çözülerek geri alınabilir.
Gümrük idaresine nakden ödenen katma değer vergisinin genel esaslara göre indirim konusu yapılacağı tabiidir.
Örnek 2- A Ltd.Şti. tedarikçi kurumlardan 80 Milyar + % 18 KDV ödeyerek satın aldığı tekstil ürünlerini 2002 Mayıs döneminde ihraç etmiştir. İhraç edilen mallara ilişkin yüklenilen 14.400.000.000,-TL. aynı dönemde ihracatçı kurum tarafından iadesi gereken KDV olarak beyan edilmiştir. Kurumun iade talebi 2002 Temmuz ayı içinde düzenlenen YMM raporuna istinaden vergi dairesi tarafından gerçekleştirilerek ödeme yapılmıştır. İthalatçı firma çeşitli sebeplerle 2002 Ağustos döneminde malın tamamını iade etmiştir. İhracatçı A Ltd.Şti.ilgili gümrük idaresine müracaat ederek geri gelen mallar için 2002 Mayıs döneminde yüklenerek iadesini talep ettiği tutarı 2002 Temmuz döneminde nakden iade aldığını belirterek geri gelen mallara ilişkin olarak iade aldığı 14.400.000.000,-TL.yi gümrük veznesine ödeyerek malları gümrükten çekmiştir.
Konuyla ilgili yapılması gereken yevmiye kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
2002 Mayıs KDV Döneminde Yapılan Tahakkuk Kaydı
Hesap No
Hesap Adı
Borç
Alacak
136
Diğer Çeşitli Alacaklar
-............Vergi Dairesinden 2002/05 Dn.KDV alacağı
14.400.000.000,-
191
İndirilecek Katma Değer Vergisi
-İhracat nedeniyle yüklenilen KDV
14.400.000.000,-
2002 Temmuz Döneminde Yapılacak Kayıt
Hesap No
Hesap Adı
Borç
Alacak
102
Bankalar
-........Bankası, 2002/05 Dn.KDV iadesinin Ödenmesi
14.400.000.000,-
136
Diğer Çeşitli Alacaklar
-............Vergi Dairesinden 2002/05 Dn.KDV alacağı
14.400.000.000,-
2002 Ağustos KDV Döneminde Yapılacak Düzeltme Kaydı
Hesap No
Hesap Adı
Borç
Alacak
191
İndirilecek Katma Değer Vergisi
-İhraç Edilen Malların Geri gelmesi nedeniyle Gümrük İdaresine Ödenen KDV
14.400.000.000,-
102
Bankalar
-........Bankası Bloke Çekle Ödenen
14.400.000.000,-
2.3-Yüklenilen KDV’nin İndirim Yoluyla Veya “Sonraki Dönemlere Devreden KDV” Olarak Dikkate Alınması
İhraç edilen mallarla ilgili olarak ödenerek indirim konusu yapılan ve vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması nedenleriyle indirilemeyen katma değer vergisi iade edilmektedir. Bu şekilde “indirim hakkı tanınan işlemlerle ilgili olarak iade hakkı doğan katma değer vergisi mükellef tarafından istendiği takdirde indirim yoluyla giderilebilmektedir.(39 Seri Nolu KDV Genel Tebliği)
Söz konusu geri gelen ihracat mallarına ait yüklenilen KDV’nin ihracatçı kurumca seçimlik hakkı kullanılarak indirim yoluyla veya sonraki dönemlere devreden KDV olarak dikkate alınarak giderilmesi halinde yapılacak bir işlem bulunmamaktadır.
Bu durumda geri gelen ihracat malları ithalat istisnasından faydalanarak ithal edilebilecektir. Kurum kayıtlarında katma değer vergisi açısından yapılacak işlem bulunmamaktadır.
3-TECİL TERKİN KAPSAMINDA İHRAÇ KAYDIYLA SATIN ALINARAK İHRAÇ EDİLEN MALLARIN GERİ GELMESİ
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11 inci maddesinin © bendinde imalatçılar tarafından ihraç edilmek üzere ihracatçılara teslim edilen mallara ait katma değer vergisinin ihracatçılar tarafından ödenmeyeceği, imalatçılar tarafından tahsil edilmediği halde beyan edilmesi gereken bu verginin, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilip tecil edileceği ve söz konusu malların ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren üç ay içinde ihraç edilmesinden sonra tecil edilen bu verginin terkin edileceği hükme bağlanmıştır.
Tecil-terkin sistemi olarak ta adlandırılan bu hükümlere göre ihraç kaydıyla ihracatçılar tarafından satın alınarak ihraç edilen malların geri gelmesi halinde ithalat istisnasından faydalanılabilmesi için, imalatçı firmaca ihracatçıya düzenlenen faturada hesaplandığı halde tahsil edilmeyen katma değer vergisinin, ihracatçı firma tarafından ithalat işleminin gerçekleştirileceği ilgili gümrük idaresine ödenmesi veya aynı tutarda teminat gösterilmesi gerekmektedir.
İhracatçı firmaca ilgili gümrük idaresine ödenecek katma değer vergisinin genel esaslara göre indirim konusu yapılacağı tabiidir. Ayrıca KDV Kanunu’nun 11/1-c maddesinde düzenlenmiş tecil-terkin uygulaması kapsamında fatura üzerinde hesaplandığı halde ihracatçı firmaca ödenmeyen katma değer vergisinin ilgili gümrük idaresine ödendiğinin ihraç kaydıyla mal teslim eden imalatçı firma tarafından belgelenmesi şartıyla, gecikme zammı aranmaksızın söz konusu maddeye göre terkin veya iade işlemleri yapılabilecektir.
Yukarıda belirtilen hükümler kapsamında ihracatçılar tarafından ilgili gümrük idaresine alım faturasında hesaplanan fakat ödenmeyen katma değer vergisi tutarının ödenerek ithalat istisnasından yararlanılması halinde tekrar yurda giren malların ihracatçılar tarafından imalatçılarına veya yurt içindeki üçüncü şahıslara tesliminde uygulanacak katma değer vergisi hakkında zaman zaman tereddüde düşülmektedir. Halbuki sistemin işleyişi iyi kavrandığı takdirde bu teslimlerin genel hükümler çerçevesinde katma değer vergisine tabi olması gerektiği görülmektedir. Maliye Bakanlığı’nca bu istikamette 46 Seri Nolu KDV Genel Tebliği’nde gereken açıklamalar yapılmıştır.
Örnek 3- A Ltd.Şti. imalatçı B A.Ş.den 80 Milyar ödeyerek ihraç kaydıyla KDV ödemeden satın aldığı tekstil ürünlerini 2002 Mayıs döneminde ihraç etmiştir. İhraç edilen mallara ilişkin imalatçı B A.Ş. hesaplayarak tahsil etmediği 14.400.000.000,-TL.’yi aynı dönemde iadesi gereken KDV olarak beyan etmiştir. İthalatçı firma çeşitli sebeplerle 2002 Ağustos döneminde malın tamamını iade etmiştir. İhracatçı A Ltd.Şti. ilgili gümrük idaresine müracaat ederek geri gelen mallar için imalatçı B A.Ş. tarafından kendisi adına düzenlenen faturada hesaplandığı halde yasa gereği tahsil etmediği 14.400.000.000,-TL. tutarındaki KDV’yi gümrük veznesine ödeyerek geri gelen malları gümrükten çekmiştir.
Konuyla ilgili yapılması gereken yevmiye kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır.
A Ltd.Şti.’nin 2002 Ağustos KDV Döneminde Yapacağı Kayıt
Hesap No
Hesap Adı
Borç
Alacak
191
İndirilecek Katma Değer Vergisi
-İhraç Edilen Malların Geri Gelmesi Nedeniyle Gümrük İdaresine Ödenen KDV
14.400.000.000,-
102
100
Bankalar
-........Bankası Bloke Çekle Ödenen
veya
Kasa
-Gümrük Veznesine Nakden Ödenen
14.400.000.000,-
4-SONUÇ
Katma değer vergisi uygulamaları içerisinde önemli bir yeri bulunan ihraç edilen malların geri gelmesi ve ithalat istisnasından yararlanarak yurda girişi konusu yukarıda yasal kaynakları belirtilerek açıklanmaya çalışılmıştır.Uygulamada hatalı bilgi verilmesi nedeniyle yanlış işlemler yapıldığına rastlanmaktadır. Özellikle kurumların ihraç ettiği ürünleri KDV ödeyerek mi, yoksa ihraç
Deteylı bilgi ve örnek kayıt
http://docplayer.biz.tr/29578305-Ihrac-kayitli-satislarin-muhasebelestirilmesi.html
İHRAÇ EDİLEN MALLARIN GERİ GELMESİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
